Online Gambling ... is it legal in India ?

आता इंटरनेटवरून घरबसल्या पैसे जुगार लावून जुगार खेळता येईल !

मध्ये पेप्सी कंपनीने ग्राहकासाठी एक खूप चांगली स्पर्धा आणली. पेप्सीच्या बाटलीवर काही कोड लिहिलेला आहे. तो कोड कंपनीच्या नंबर वर मेसेज करायाचा त्यातून एक लकी ड्रा काढला जाईल. बक्षिसे करोडो रुपयांची पुढे एक छोटासा '*' म्हणजे अटी व शर्ती लागू. त्यामध्ये एक अट अशी कि हि स्पर्धा  तामिळनाडू राज्यात लागू नाही. मला सहाजिकच प्रश्न पडला कि का ? हि व अशा अनेक स्पर्धा ह्या जुगार, मटका. लॉटरी नाहीत का? 

भारतात लॉटरी ठरण्यासाठी तीन प्रमुख मुद्द्यांचा विचार करावा लागतो:

१. बक्षीस 

२. नशिबाची साथ

३. परस्परांचा फायदा

या स्पर्धेमध्ये बक्षीस आहे आणि तेही पूर्णपणे नशिबावरच अवला,बून आहे. उरतो प्रश्न परस्पर फायद्याचा. म्हणजे जर ह्या स्पर्धेसाठी मोबाईल वरून मेसेज करायला जे पैसे पडतात त्यातील काही भाग पेप्सी कंपनीला मिळतो का?  जर मिळत असेल तर परस्परांचा म्हणजेच मोबाईल कंपनी आणि पेस्पिचा फायदा होतो आणि सदर स्पर्धा जुगार, मटका ठरते. ह्याला लॉटरी रेग्युलेशन आणि भारतीय दंड विधान कलम २९४अ अन्वये शिक्षा होवू शकते. याबाबत तामिळनाडू राज्यात कठोर कायदे आहेत. त्यामुळेच ही व अशा स्पर्धा तामिळनाडू राज्यात राबविल्या जात नाहीत.

एखाद्या बंदिस्त खोलीत चालणारा जुगाराचा अड्डा आता राजरोसपणे इनटरनेटवरून जागतिक पातळीवर चालू आहे. तरी आपण इनटरनेटवरून चालणाऱ्या सट्ट्याविषयी बोलत नाहीओत. आय. पी. एल., क्रिकेट विश्वचाशकाचे दरम्यान हजार-हजार कोटींचा सट्टा चालतो. फुटबॉल हा खेळ भारतात युरोप एवढा प्रसिद्ध नाही. मध्ये घाटकोपर येथे एकाला फुटबॉल वर सट्टा चालविण्यासाठी अटक करणेत आली. इनटरनेट, इमेल ह्यांचे सहाय्याने त्याने जगभर सट्ट्याचे जाळे पसरवले होते.

सध्या सर्वच कोलेज तरुणांमध्ये पोकर हा ऑन लाईन पत्त्याचा जुगाराचा खेळ खेळायचे प्रमाण लक्षणीय  प्रमाणात वाढले आहे. पैसे लावून नाही टर एक व्हीडीओ  गेम म्हणून. ज्याक्षणी ह्यात पैसे आले हा जुगार झाला . आणि आता यामध्ये कायद्याने पैसा आणायचे जोरदार प्रयत्न चालू आहेत. जुगार म्हणजे नेमके काय? हे ठरविणेसाठी बक्षीस मिळ्ण्यामागचे  नेमके कारण शोधावे लागेल. बक्षीस मिळवायला काही कला नैपुण्याची गरज आहे का? जशी खेळामध्ये असते, की फक्त नशिबावरच ..... प्रत्येक खेळत नशिबाची गरज लागतेच परंतु प्रश्न उरतो की,  नशिबाच्या साथीने की फक्त नशिबावरच ? सट्टा फक्त नशिबावरच असतो मात्र पत्ते खेळून पैसे जिंकणे .... यात केवळ नशीब आहे की कला पण आहे ? डॉ. के. आर, लक्ष्मण वि. तामिळनाडू राज्य या निवाडयामध्ये सर्वोच्य न्यायालयाने देखील जुगार ओळखण्यासाठी महत्वाची बाब म्हणजे नशीब की कला,नैपुण्य ह्याच प्रश्नाचे उत्तर शोधण्यास सांगितले आहे.
पोकर हा पत्त्यांचा खेळ सध्या भलताच प्रसिद्ध आहे. International Federation of Poker या संस्थेने संपूर्ण प्रयात्नानांनी International Mind Game Association द्वारा पोकर खेळाला Mind Game म्हणून मान्यता मिळविली आहे. भारतामध्येही ह्या पत्त्यांच्या जुगाराला  मान्यता मिळवायच्या मार्गावर आहे. याबाबत नवीन कायदे तयार करणे व सध्याच्या कायद्यांमध्ये योग्य ते बदल करणे यामध्ये गोवा व सिक्कीम ही राज्ये आघाडीवर आहेत.
जुगार हा भरतात Public Gambling Act नुसार मुळातच बेकायदेशीर आहे. गोवा राज्यात सुद्धा Goa Public Gambling Act  नुसार जुगाराला प्रतिबंध होता. परंतु काही दबावांमुळे ह्या कायद्यात वेळोवेळी बदल करणेत आलेले आहेत. प्रथम १९९२ मध्ये सदर कायद्यात दुरुस्ती करणेत आली आणि काही पंचतारांकित हॉटेलांमध्ये टेबला वरील खेळांना परवानगी देणेत आली. नंतर काही काळासाठी ह्या टेबला वरील खेळांना काही जहाज, बोटी, क्रुझ यांना लायसन्स देणेत आली. आता ओरिसा राज्यदेखील याबाबत विचार करीत आहे.

 Public Gambling Act, Lotries Act, Indian Penal Code या कायद्यानुसार जुगारावर भारतात बंदी आहे. भारतीय कराराच्या कायद्यानुसारही ह्या प्रकारच्या करारांना कायदेशीर मान्यता नाही. मात्र  आंतरराष्ट्रीय जुगाराच्या बाजारपेठांच्या दबावापुढे काय होईल हे सांगता येत नाही. म्हणूनच भारताने जाणीवपूर्वक online gambling  बाबत कोणत्याही प्रकारे थेट परकीय गुंतवणुकीला मज्जाव केलेला आहे.  त्यामुळेच मध्ये Data Corporation ने परकीय गुंतवणुकीची परवानगी मिळाल्याचे सांगताच अनेक भुवया उंचावल्या होत्या. आजच पोकर ह्या खेळाची लोकप्रियता अफाट आहे. आजचे हे विद्यार्थी उद्या हाक खेळ पैसे लावून खेळायची मागणी नक्कीच   करतील ! आजही भारतात बेकायदेशीर रित्या अनेक जुगाराचे अड्डे काळू आहेत. गुगलवर online gambling in india असा शोध केल्यास अशा अनेक web sites  पुढे येतात.
ऑन लाईन जुगाराचा सगळ्यात जास्त वापर हा एका देशातून दुसऱ्या देशात काळा पैसा नेणेसाठी केला जातो. आंतरराष्ट्रीय 'हवाला' चालाविणेचा  आजकालचा हा लोकप्रिय मार्ग बनला आहे.
याबाबत घडणारा अजून एक गुन्हा म्हणजे आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील Lucky Draw. याबाबत तुम्ही जिंकल्याचे कितीही मेल,मेसेज, पत्रे आली तरी त्याला बळी पडू नका. त्याला उत्तर देवू नका. याने तुम्हाला फार मोठे आर्थिक नुकसान होवू शकते.

- स्वरूप हेमंत गोडबोले.